- Konu Başlıkları
- Hangi Konularda Ergen Psikoloğundan Destek Alınabilir?
- Ergenlik Dönemi Her Çocukta Farklı Etkiler Yaratabilir!
- Hangi Durumlarda Ergen Terapisine Başvurulur?
- Ergen-Ebeveyn İlişkileri – Ergenlik Döneminin Sağlıklı Bir Şekilde Geçirilmesi İçin Neler Yapılabilir?
- Çocuğun ergenliğe girdiğini nasıl anlarız?
- Ergenlik hangi yaşlar arasında gerçekleşir?
- Çocuklar/gençler farklı zamanlarda mı ergenliği yaşar?
- Ergenler konuşmak istemediğinde, yalnız kalmak istediğinde ne yapmak gerekir?
- Ergenlik Döneminde Kurallar ve Sınırlar Olmalı mı?
- Ergen psikoloğu sadece soruna değil gelişime de destek olur
Hangi Konularda Ergen Psikoloğundan Destek Alınabilir?
Ergenlik dönemi terapisi, ergenlik dönemindeki gençlerin profesyonel destek aldığı terapi türüdür. Bilindiği üzere insanların gelişim dönemlerinin tamamı önemli ve birbirini takip eder şekilde ilerlemektedir. Bu takip eden süreçte, her gelişim dönemi bir sonraki gelişim dönemine hazırlar.
Ergenlik dönemi de bu dönemler arasında farklı bir yere sahiptir. Çünkü bu dönemi kapsayan yaş aralığı çocukluk ve yetişkinlik arasında yer alan oldukça uzun bir dönemdir. Yani bu dönemdeki bireyler çocukluktan yetişkinliğe geçiş için ciddi bir gelişme ve öğrenme sürecindedirler.
[widget-134]
Ergenlik Dönemi Her Çocukta Farklı Etkiler Yaratabilir!
Ergenlik dönemi içerisinde ergenin tüm gelişim alanlarında (fiziksel, duygusal, sosyal, zihinsel) oldukça hızlı değişimler yaşanır. Bireyi yetişkinliğe hazırlayan ergenlik dönemi tam da bu sebeple bireye destek süreçlerinin en çok gerektiği dönemlerden biri olarak karşımıza çıkar. Ergenin desteğe ihtiyaç olduğu kadar onun yakın çevresinin de bu destek sürecine katılması önem arz etmektedir.
En iyi psikologlar tarafından ergenlere yönelik yürütülen ergenlik dönemi terapisi süreçlerinde gerçekleşen değişime uyum sağlamada ergeni güçlendirmek ve ebeveynleri desteklemek hedeflenmektedir.
Hangi Durumlarda Ergen Terapisine Başvurulur?
Ergenlerin bu dönem içerisinde daha önce gerçekleştirmedikleri birçok davranışı yapıyor olmaları normal karşılanabilir. Bu geçiş dönemi birçok ikilem ve zorluk barındırır. Beyindeki gelişim henüz yeterince gerçekleşmediği için karar verme süreçlerinde yeterli beceriyi gösterememektedirler. Duygusal iniş ve çıkışların çokça yaşandığı depresif ruh hali de ergenlik döneminde karşılaşılan zorluklar arasında yer alır.
Fiziksel değişimlerin, takıntıların ve aşırı düzeyde stres yaşantılarının olduğu bu dönemde birçok davranışı doğal karşılamanın yanında ebeveynlerin çok iyi birer gözlemci olmaları gerekmektedir. Bahsettiğimiz ya da burada değinmediğimiz birçok davranış değişikliğinin yanında ergenin günlük hayatını sürdürmekte zorlandığı anlar olup olmadığı konusunda etkili bir gözlem yapılmalıdır. Ergenlik dönemi sorunları veya günlük yaşantısını zorlayan durumlar gözlemlenmeye başlandığında konuşmak ve dinlemenin yanı sıra ergen psikoloğu desteği alınmaya başlanabilir. Yaygın olarak görülen ergenlik dönemi sorunları şu şekildedir:
Arkadaşlık İlişkileri
Sosyal Kaygı
Ders Çalışma Alışkanlıkları ve Başarı
Dikkat ve Konsantrasyon Sorunları
Öğrenme Problemleri
Sınav Kaygısı ile Baş Etme
Stres, Kaygı ve İçe Dönük Davranışlar
Takıntılı Düşünceler ve OKB
Uyku Problemleri
Beslenme ve Yeme Bozuklukları
Okul Başarısı
Motivasyon Sorunları
Duygu Kontrol Problemleri
Öfke Problemi
Akran Zorbalığı ve Zorbalıkla Baş Etme
Panik Bozukluk
Ergen-Ebeveyn İlişkileri – Ergenlik Döneminin Sağlıklı Bir Şekilde Geçirilmesi İçin Neler Yapılabilir?
Ergenlik dönemi ebeveyn ve ergen arasındaki iletişimin oldukça azaldığı bir dönemdir. İçe kapanma ve yalnız kalma eğiliminde olan birey bu dönemde daha fazla akranları ile vakit geçirmek ya da tek başına kalmayı tercih etmektedir. Ergenlik döneminde çok karşılaşılan bu özellik her kişiye göre farklılıklar gösterse de döneme damgasını vuran özeliklerden biridir.
Ergenlik döneminde karşılaşılan zorluklar arasında en önemlisi, ebeveyn-genç arasındaki en büyük çatışmaların da kaynağı olan bu içe dönme davranışlarıdır. İletişimin oldukça azaldığı ve çatışmaların arttığı bu dönemde ergenlik öncesi kurulan ilişkinin ne kadar güçlü olduğuna bağlı olarak olumsuz etkiler daha az/çok görülebilir. Yani ergenlik dönemi sorunları yaşamak kaçınılmaz olsa da önemli olan konuşulabilir bir düzlemde tutmaya çalışmaktadır. Karşılıklı olarak iletişime açık olmak, ergen kendi kendine kalmak istediğinde ona saygı duymak önemlidir. Özel alan ve mahremiyete saygı bu dönemde giderek daha önem kazanmaktadır.
Çocuğun ergenliğe girdiğini nasıl anlarız?
Ergenlik döneminde dikkat edilmesi gerekenler arasında ilk unsur, dönemin başlangıcını takip etmektir. Ergenliğe geçiş ile beraber fiziksel değişimler hızla başlar. Özellikle hormon salgılarının artması ile beraber vücutta daha önce gözlenmemiş bazı belirtiler ortaya çıkar. Fiziksel değişimlerin yanı sıra davranışlarda değişimler de hızla gerçekleşir. Çocuğun ergenliğe girdiğini nasıl anlarız diyenler için duygusal iniş-çıkışlar, öfke kontrolünün azalması, tahammülsüzlük ve egosantrizm(benmerkezcilik) kendini göstermeye başlar. Bu gibi sosyal-duygusal değişimler de ilişkileri etkiler. Ebeveyn ve akranlarla ilişki de ergenlik döneminde dikkat edilmesi gerekenler arasında yer alır.
Daha fazla yalnız kalma isteği olmanın yanında mahremiyet önem kazanır. Ebeveynlerin çocuklardaki hızlı değişimi takip etmeleri 10-11 yaşları itibariyle bu gibi değişimler olabileceğini ve normal olduğunu kabul etmeleri gerekmektedir.
Ergenlik hangi yaşlar arasında gerçekleşir?
Ergenlik dönemi ile ilgili bilinmesi gerekenlerden bir diğeri, her ergenin aynı yaşta bu dönemi yaşamadığıdır. Her çocuk için kesin bir yaş-ay verilememekle birlikte, ergenlik kızlarda 10-11, erkeklerde ise 11-12 yaşlarında başlar. Son dönemlerde çocukların birçok değişken sebebiyle erken ergenlik dönemleri yaşadığına dair veriler bulunmaktadır. Bu gibi değişim normal karşılanabilmekle beraber 8-9 yaşlarından önce belirmemesi beklenmektedir. Bunun yanında 13-14 yaşlarına kadar da ergenlik belirtilerinin görülmesi beklenmektedir. Eğer bu yaş aralıklarında ergenlik belirtileri gözlenmiyorsa ya da erken başlamışsa nedenlerinin anlaşılması için uzman görüşü alınması önerilmektedir.
Çocuklar/gençler farklı zamanlarda mı ergenliği yaşar?
Ergenliğe giriş yaşı ve süresi bağımsız birçok değişkene bağlıdır. Cinsiyet, iklim koşulları, ailesel özellikler, kalıtım, beslenme durumu, çevresel uyaranlar gibi birçok değişken ergenlik sürecinin belirleyicisi olabilir. Kızlar ergenliğe erkeklere oranla yaklaşık 2 yıl kadar önce girerler. Haliyle ergenliğe bağlı büyüme atakları ve sosyal-duygusal değişimler de daha erken gözlemlenebilir. Bu durumdan yola çıkarak kızlar erkeklere oranla yaklaşık 2 yıl kadar önce ergenlik dönemini tamamlar.
Ergenler konuşmak istemediğinde, yalnız kalmak istediğinde ne yapmak gerekir?
Ergenlik döneminde dikkat edilmesi gerekenler ve ergenlik dönemi ile ilgili bilinmesi gerekenler arasında bir diğer unsur da özel alanlarına saygı göstermektir. Ergenliğin çocukluktan yetişkinliğe geçiş, bir hazırlık süreci olduğunu belirtmiştik. Yetişkinlikte beklenen birçok özellik bu dönemde şekillenir. Örneğin yaratıcı olabilmek için yalnız kalmak, düşünmek, okumak ve yazmak çok önemlidir. Bu gibi birçok özeliğin gelişebilmesi için ergenin bireyselleşme ve özerkleşme çabaları görülmeli ve desteklenmelidir. Fakat bu süreçte özellikle duygusal destek mekanizmalarını da hiçbir zaman bırakmadan, ergenin her zaman “anlatabilirim” iznini hissetmesi gerekmektedir.
Özerkleşme tam bir duygusal bağımsızlaşma değil, destek ihtiyacı duyduğunda, paylaşma isteği olduğunda birlikte olabilmektir. Duygusal paylaşımın karşılıklı olması da bu paylaşım sürecini daha samimi ve gerçekçi kılar. Yani ebeveynler de hissettikleri duyguları paylaşmalı ve ergen çocuklarından duygusal destek talep edebilmelidir.
Ergenlik Döneminde Kurallar ve Sınırlar Olmalı mı?
Ergenin gelişim sürecine destek olmak ve ilişkinizin iyi olmasını sağlamak için kural ve sınırların olması gerekmektedir. Özerkleşen ergenin tamamen bir serbestlikten ziyade bir yapılandırmaya ihtiyacı vardır. Bu yapılandırmanın en önemli özelliği de sınırların beraber belirlenmesidir. Bunu yaparken ev halkının tamamının fikirlerini söylemesi ve kural ve sınırların herkesin katılımıyla belirlenmesi gerekmektedir.
Aynı zamanda bu kurallar ve sınırlar sadece ergen için değil ev halkının tamamı için geçerli olmalıdır. Özellik arz eden durumlar önceden belirtilerek ne gibi esnemeler olabileceği karara bağlanmalıdır. Fakat bazı kurallar vardır ki güvenlik ve sağlık ile ilgilidir. Yüksek risk barındırdığı için de tartışmaya açık bir konumda değildir. Eğer ebeveyn ve ergen arasında demokratik bir ilişki kurulmuşsa bu gibi güvenlik ve sağlık ile ilgili kurallar da rahatlıkla anlatılabilir.
Ergen psikoloğu sadece soruna değil gelişime de destek olur
Ergenlik bir gelişim dönemidir. Erken çocukluk döneminde çocuğu olan bir aile çocuğu ile büyür ve çocukluk dönemi ailesi olur daha sonra, çocukluk döneminde çocuğu olan bir aile bir ergen ailesine evrilir. Bu dönüşümü yakalamak ve her dönem için hazırlık yapmak anne babaların en önemli görevlerindendir. Aksi durumda yani "çocuğunun büyümesine rağmen ilişkilerini dönüştürmeyen yeni yaşın gerekliliklerini karşılamayan" ailenin çocuğu ile çatışmalar yaşaması doğal bir sonuçtur. Ergenlik dönemi ile ilgili bilinmesi gerekenler, ergenlik döneminde karşılaşılan zorluklar ve ergenlik dönemi sorunları hakkında bilinçli olmak, ailelerin bu süreci daha kolay atlatmasına yardımcı olacaktır.
Ergenlerle çalışan psikolog aile görüşmelerinde ailenin daha iyi bir iletişim geliştirmesi için çaba gösterir ve aileye psikoeğitim verebilir. Ergenle terapi sadece ergen psikoloğu ve ergenle devam eden bir süreç değil aynı zamanda ailenin de dahil edildiği bir çalışmadır. Fakat bu görüşmeler ergenlik dönemi terapisi sürecinin ve ergenin psikoloğuna verdiği bilgilerin ailelere anlatıldığı bir seans gibi düşünülmemelidir.